ÇOCUKLARDA ÖZBAKIM

Öz bakım becerileri (tuvalet eğitimi, temizlik ve yeme alışkanlığı vb.) doğuştan getirilmeyen ve öğrenilerek sonradan kazanılan davranışlardır. Bebekler doğdukları andan itibaren temel ihtiyaçların karşılanması için annelerine bağımlıdırlar. Anne-bebek arasındaki bu bağ bebeğin yaşaması, büyümesi ve gelişmesi için gereklidir. Bebeklerin anneye olan bu bağımlılıkları kendi becerileri gelişmeye başladıktan bir süre sonra da devam edebilir. Çünkü ilk adımlar acemicedir. Ama pratik yapılmasına izin verilirse çocuklar bağımsız bireyler olma yolunda rahatça ilerleyebilirler. Gelişmek ve büyümek doğaldır. Anne-babalarında bu doğal sürece dikkat edebilmesi önemlidir.

Özbakım becerileri konusunda sıkıntı yaşayan, yani kendi kendine yemek yiyemeyen ya da tuvalet temizliğini yapamayan ya da bunun gibi daha birçok özbakımla ilgili becerileri gösteremeyen çocuklarımızdan çoğunun bu becerileri ailelerinin aşırı koruyucu kollayıcı tutumu benimsediklerinden dolayı edinemedikleri gözlenmiştir. Bu nedenle çocuklarına kolay kolay sorumluluk vermezler, çünkü çocuklarının beceremeyeceği, yanlış yapacağı, dolayısıyla da zarar göreceğinden korkarlar. Çocukların yapması gereken birçok görevi üstlenerek onların yerine yaparlar. Çocukları iyi beslensin diye onlara kendileri yemek yedirirler, ya da çocuklarının tuvalet temizliğini kendileri yaparlar. Dolayısıyla bu aileler, çocuklarına kendilerini geliştirmeleri için fırsat vermezler. Bu da çocukların belirli becerilerini ve dolayısıyla birçok alanda gelişimlerini engeller. Bu tür ailelerde, genelde çocuğun yaşama görevi, anne baba tarafından üstlenilir. Çoğu kez bu çocuklar da anne babası olmaksızın birçok işlevi yerine getiremez hale gelirler.

Çocuklar, öz bakım ve günlük yaşam becerilerini zihinsel gelişim düzeylerine ve bedensel olgunluklarına paralel olarak kazanırlar. Çocuğun becerileri kazanması iki biçimde olur. Birincisi çocuğun yetişkinleri gözlemleyerek onları model almasıyla; ikincisi de yetişkinlerin çocuğa destek vermesi süreci ile gerçekleşir. Çocuğa bu önemli dönemin başlangıcında iyi ve doğru alışkanlıkların kazandırılmaya çalışılması çok önemlidir.

Çok erken dönemden itibaren temelleri atılmaya başlanan; yemek yeme, giyinme-soyunma, temizlik, tuvalet vb. öz bakım la ilgili alışkanlıkları kazandırmada ailelere büyük görevler düşmektedir. Ebeveynlerin, bu konudaki becerilerinin gelişmesi için çocuklara gereken fırsatları vermeleri oldukça önemlidir. Çocuğa iyi model olmanın yanı sıra onun bu alışkanlıkları ile ilgili davranışlarını gözlemlemek ve gerektiğinde onu istenilen davranışa yönlendirmek, alışkanlıkların kazanılmasını çabuklaştırarak kalıcı olmasını sağlayacaktır.

En hızlı gelişme çağı olan okul öncesi dönemde, çocuğa kazandırılacak olan öz bakım becerileriyle ilgili temel bilgi ve alışkanlıklar onun sağlıklı bir birey olarak yetişmesini sağlayacak ve gelecekteki yaşamında bağımsız, kendine yeten, topluma uyumlu ve olumlu davranışlara sahip bir birey olmasına zemin hazırlayacaktır.

ÇOCUĞUN YAŞAMI İÇİN ONA YAPACAĞIMIZ EN BÜYÜK YARDIMLARDAN BİRİ; ONUN KENDİ AYAKLARI ÜZERİNDE DURABİLMESİNE İZİN VERMEKTİR…