Gün ışığının bireylerin iyilik hali üzerinde etkisi olduğu bilinmektedir. Sonbahar ya da kış depresyonu olarak adlandırılan mevsimsel duygudurum değişikliklerinin gün ışığı miktarının azalması ile ilgili olduğu, beynin buna verdiği tepki ile ortaya çıktığı düşünülmektedir. İnsanda uyku ve uyanıklık döngüsünde etkili olan seratonin ve melatonin hormonlarının seviyelerindeki değişime göre , kişilerin ruh halleri ve enerji düzeyleri arasındaki dengede değişiklik göstermektedir. Sonbahar ve kış mevsimlerinde günler kısalmakta, açık havada ve günışığında geçen sürenin azalmakta, buna bağlı olarak da melatonin düzeyinde artış ve serotonin düzeylerinde azalma olmaktadır. Bu da depresyonun oluşması için gereken biyolojik koşulları yaratabilir.
Eş zamanlı olarak havaların soğuması ile beraber sosyalleşmede azalma, iş ve okul yoğunluklarının artması ile beraber de duygudurumunda değişimler meydana gelmektedir. Böyle zamanlarda isteksizlik, yorgunluk, keyif alamama, iştah ve uyku düzenindeki değişikliklerin iki haftayı geçtiği tabloda kış depresyonundan bahsetmek mümkündür.
Mevsimsel depresyonun belirtileri
- İsteksizlik, mutsuzluk, umutsuzluk
- Kaygılı düşüncelerde artış
- Yorgunluk halsizlik
- Uyku bozuklukları(az ya da çok uyku hali)
- İştah değişimleri(iştahsızlık ya da iştah artışı)
- Değersizlik, suçluluk hisleri
- Dikkati toplamada güçlük
- Günün geneline yaygın bir üzgünlük hali
- Yaşama dair isteksizlik, pes etme hissi
Kış depresyonu ile başa çıkmanın çeşitli yolları vardır. Bunlar;
- Öncelikli olarak gün ışığından mümkün olduğunca uzun süreli yararlanmaya çalışın. Kışın güneşli günlerde kapalı mekanlarda fazla vakit geçirmemeye çalışın.
- Gün ışığının olduğu açık havada düzenli egzersiz yapın. Hava soğuk bile olsa düzenli egzersizleri kesinlikle aksatmayın.
- Düzenli, dengeli ve sağlıklı beslenmeye gayret edin. Günlük 3 öğün halinde beslenin. Öğün saatlerini atlamayın.
- Zamanınızı etkin ve planlı kullanın. Eğlenmeye ve sosyal aktivitelere kesinlikle zaman ayırın. Sosyal medya alışkanlığınız varsa kısıtlamaya gidin.
- Uyku düzeni için planlama yapın. Alıştığınız düzenin dışına çıkmayan yani fazladan kesinlikle uyumayın. Uyku düzenini bozacak faaliyetlerden uzak durun. Gün içinde kendinizi yorgun hissettiğiniz anlarda 10-15 dakika gözlerinizi kapatıp kendinizi dinleyin.
Derleyen; Klinik Psk. Cansu Çavuş