Otizm Nedir?
Otizm iletişim ve sosyal etkileşim sorunları, kısıtlı ilgi alanları ve tekrarlayan davranışlarla ortaya çıkan bir rahatsızlık olup ömür boyu devam eden bir gelişim bozukluğudur. Yaşamın ilk üç yılında ortaya çıkar. Otizm nedir sorusunun cevabını erken yaşta arayan aileler, erken teşhiste uygulayacakları rehabilitasyon programı ile rahatsızlığın etkilerini minimize etmeleri mümkündür. Bilim adamları nedenini henüz tam olarak tespit edemese de genetik bir rahatsızlık olduğu görüşü kuvvetlidir.
Otistik bozukluk belirtileri;
0-1 yaş belirtileri:
• Göz kontağı az
• Seslenmeye ve gülümsemeye yanıt az
• Kucağa alınınca mutlu olmayabilir (kucak için elini anneye uzatma hareketini yapmayabilir)
• Yalnız kalmaktan mutlu
• Yabancılara karşı korku yok
• İSME YANIT VERMEME
• 6 aylıkken beklenen heceleme, 9 aylıkken beklenen agulama gelişmemiş
• Olması şart değil ama ;meme emmede sorun,kucakta durmada sorun, garip agız hareketleri
2-3 yaş arası belirtiler;
• En sık başvuru konuşma gecikmesi
• Mevcut kazanılmış becerilerde gerileme (özelikle 2 yaş sonrası %30
• Sosyal ilişkide zorluklar
• İkili ilişki kurmada kucağa alınmak için kolları açmak, göz kontağı kurmak, sosyal karşılıklılk)
• Triadik ilişkilerde: bir nesneye ulaşma aşamasında önce nesneye sonra anneye sonra yeniden nesneyi işaret ederek anlatabilmek
• Taklit becerileri kısıtlı (güle güle yapmama)
• Yalnız olmaya meyilli
• Kısıtlı mimikler,anlamsız gülmeler,ismine bakmama,
• Sevincini erişkinlerle paylaşmama
• Oyuncaklarla diğer çocuklar gibi oymamama
• Gözlerinde bakarken çeşitli bakış anormallikleri
• Yaşıtlara ilgi yok yada çok zayıf
• 2 yaşında beklenen çocuklarla paralel oyun oynama eksik
• Ebeveynlerinden yakınlık bekleyebiliyorlar ama yaşıtları gibi değiller
• 2 yaş çocuğundan beklenen 2 kelimelik cümle kurma, komutları anlama, yaşına uygun kelime dağarcığı yok
• Sterotipiler: parmak ucunda yürüme, dönme, sallanma, el çırpma,
• Dönen renkli parlak ses çıkaran nesnelere ilgi çok daha fazladır.
Okul öncesi Dönem;
• Klasik tanımlamada yukarıda söylediğimiz tüm belirtileri görmek mümkündür.
• Bu yaşta yaşıtlarından uzak iletişime isteksiz bir cocuk olarak çok daha fazla göz önündedir
• Normal gelişen yaşıtları zengin hayal oyunları oynayıp (evcilik vs ) erişkin rollerini denerken bu çocuklar henüz basit taklitleri bile yapamayabilir.
• Normal gelişen bir çocukta empati yapma yani karşı tarafın ne hissettiğini anlayabilme becerisi gelişirken bu çocuklarda empati eksik ya da yoktur. Karışık duygusal mesajları ise almaları çok zordur.
• %30 oranında dil gelişse de daha kısa cümleler, tekrarlayıcı konuşmalar, söyleneni tekrarlama (ekolali), monoton sestonu
• Konuşmayı başlatmaz ve çoğunlukla da karşılıklı konuşma sürdürmek çok zordur.
• Bu dönemde tekrarlayıcı sterotipiler yada oyuncak dizme ya da oyuncağın bir parçasıyla oynama gibi ritüeller sıktır.
Otizmde klinik değerlendirmede neler önemlidir? Otizm tanısını kim koyar?
Otizm tanısı için en iyi altın standart her zaman bir çocuk ergen psikiyatrisi tarafından ayrıntılı bir incelemedir. Psikiyatrinin acil hastalıkları içerisinde yer alır çünkü hastalığın gidişatında en önemli etken erken eğitime başlamaktır.
Otizm Tedavi Yöntemleri
Otizmin tedavisindeki başarıyı etkileyen en büyük unsur erken teşhistir. Otizm etkilerinin yoğunluğu çocuktan çocuğa değiştiğinden tedavi stratejileri ona göre düzenlenir. Tedavi sonrası ortaya çıkan bulgular göstermektedir ki kişiye özel bir eğitimde otizmli çocuklar tedaviye daha iyi reaksiyon vermektedir. Eğitimde aile faktörü mutlaka olmalı, otizmli çocuğa iletişimsel, sosyal ve davranışsal anlamda uyum sağlayıcı tedavi yöntemleri uygulanmalıdır. Son dönemlerin en etkili eğitim şekli Davranışsal eğitim ve yönetimdir. Amaç otizmli çocuğun iletişim becerilerini geliştirmek kendine yardım etmesini sağlamak ve sosyal becerilerini geliştirmektir.
Özel terapi yönteminde konuşma ve fiziksel yeteneklerin geliştirilmesi amaçlanır. Özellikle konuşma terapisi çocuğun iletişim becerisini geliştirmede çok önemlidir. Motor beceri eksikliğini ve konuşma geriliğini geliştirmeye yönelik bir tedavi olup son derece iyi sonuçlar vermektedir. İlaçlar hiperaktivite, anksiyete, depresyon ve obsesif-kompülsifin etkilerini minimize eden tedavi edici tıbbi destektir.
Sosyal destek faktörü hem ebeveynler hem de çocuklar için otizmle mücadelede önemli bir destektir.